Steeds vaker worden honden ingezet in zorgsituaties. Een prachtige ontwikkeling! Maar het is wel belangrijk om het op een goede, verantwoorde en veilige manier te doen. Hieronder enkele onderwerpen die van belang kunnen zijn.
Verschillende taken voor honden in de zorg
Hulp-, therapie- en zorghonden zijn er in alle soorten en maten. Vroeger was er alleen een blindegeleide-hond en nu zijn er o.a.
– ADL-honden voor mensen met motorische beperkingen.
– PTSS-honden die mensen met PTSS helpen om te gaan met hun angsten en beperkingen.
– Diabetes-honden die waarschuwen als de suikerspiegel te veel daalt.
– Epilepsie-honden die een aanval vaak eerder voelen aankomen en hun baasje tijdig in veiligheid kunnen brengen.
– Signaal-honden voor doven en slechthorenden, die aangeven als de bel, telefoon of wekker gaat.
– Therapie-en contacthonden die kinderen en volwassenen kunnen helpen angsten en/of (gedrags)problemen te overwinnen.
– Speur-honden die ziektes kunnen constateren.
– Aai- en gezelligheidshonden die mensen met dementie en andere aandoeningen plezier geven.
Rassen en maten
Voor elke taak worden honden gezocht die daar goed in kunnen zijn. Honden die alleen signaleren hoeven niet groot te zijn, maar als je deuren moet openen of dingen moet oprapen en aangeven, dan is een groter ras handig. Als knuffel- en schoothond zijn kleine rassen die weinig uitdaging en beweging nodig hebben prettig.
De hond moet goed trainbaar zijn, met voldoende will-to-please, maar ook pittig genoeg om zelfstandig beslissingen te kunnen nemen.
Opleiding van honden en mensen
Opleidingsinstituten zijn o.a.
– KNGF
– Hulphond Nederland
– Contacthond
– Stichting Blijf
Gezondheid en gedrag
Voor een hond in de zorg wordt ingezet moet deze natuurlijk goed zijn opgevoed en uitstekend worden verzorgd. Hij moet betrouwbaar reageren om commando’s, rustig kunnen zijn en stabiel zijn bij onverwachte gebeurtenissen. De vacht, bek en poten moeten goed verzorgd en schoon zijn en uiteraard is een uitstekende algehele gezondheid belangrijk. Onophoudelijk geblaf is ook niet aan te bevelen.
Veiligheid
Bij de interactie tussen mens en dier is de veiligheid van beide partijen een belangrijk uitgangspunt.
Bij honden wordt al snel gedacht aan bijten.
Ook een niet als agressief bekend staande hond kan in het uiterste happen of bijten als deze zich in het nauw gedreven voelt. Dat kan bijvoorbeeld bij een verkeerde benadering gebeuren, zoals omhelzen, pijnlijke aanrakingen, strak aankijken of agressie vanuit de mens.
Een heel vrolijke, enthousiaste hond kan teveel opspringen, zijn harde poten tegen kwetsbare huid plaatsen en daardoor iemand pijn doen of verwonden.
Of iemand schrikt van de onstuimigheid en reageert daardoor ‘agressief’ naar de hond.
De omgeving moet voor mens en hond ook veilig zijn.
Niemand moet zich per ongeluk verwonden. Dus pas op voor struikel- en valgevaar bij de mensen en glij- of valgevaar voor de hond. Een gladde vloer of een hoog bed kunnen risico’s vormen voor letsel bij de hond.
De hond moet niet kunnen ontsnappen of met anderen in aanraking komen die er niet van gediend zijn. En uiteraard moet er niemand ziek worden van de interactie.
Welzijn van mens en dier
Het doel van de interactie is altijd iets positiefs.
Dat betekent dat er heel goed moet worden gekeken naar het welzijn van beide partijen. Vindt de cliënt het echt leuk, geniet deze ervan, is het niet te veel?
Maar ook de hond moet in de gaten gehouden worden!
Oogt de hond ontspannen? Vertoont hij stress-signalen? Wordt hij te moe? Doet hij pogingen om te ontkomen?
Vergeet niet dat de hond heel gevoelig is voor emoties, geur en geluid.
Al deze prikkels kunnen teveel worden en dan is belangrijk dat de hond op tijd weer uit een situatie wordt gehaald. Dan blijft het leuk voor iedereen en kan de hond weer even zijn spanning afreageren tijdens wandelen, snuffelen e.d.
Dit betekent dus ook dat een hond niet zomaar een hele dag ’therapeutisch’ kan worden ingezet. Een hond moet de kans hebben zich terug te trekken en te herstellen. Een hond heeft voldoende rust nodig (al zijn het hazenslaapjes) en mag dan ook niet gestoord worden. (‘Nooit een slapende hond wakker maken…’)
Een hond moet kunnen vertrouwen op een begeleider die hem door en door kent en die ziet wanneer de hond tegen grenzen aan dreigt te lopen.
Een begeleider van een hond in de zorg doet er goed aan een opleiding te volgen bij Contacthond of Stichting Blijf. Daar worden alle aspecten van veiligheid, gezondheid en welzijn behandeld.
Voer
Die prachtige, smekende hondenogen. Wie kan die weerstaan? En hoe leuk is het een hond een koekje te mogen geven.
Maar een te dikke hond is een ongezonde hond. Dikke honden hebben net als mensen kans op welvaartziektes en de gewrichten worden te zwaar belast. Het is dus belangrijk dat er goed wordt gekeken naar de hoeveelheid voer en de hoeveelheid extra’s op een dag.
Als een hond weinig beweging krijgt is de hoeveelheid benodigd voer erg weinig, vaak veel minder dan wat op verpakkingen staat aangegeven. En als er dan daarnaast nog koekjes, kaas, worst en andere zaken naar binnen gaan….
De hond in een woonvorm
Steeds vaker worden huisdieren onderdeel van de groepen bij kleinschalig wonen en vergelijkbare woonvormen. En dat is geweldig mooi! Want hoe fijn is het voor een sociaal dier als de hond om altijd in gezelschap te zijn! En wat genieten de bewoners!
Maar alle bovengenoemde zaken zijn ook hier van belang: verzorging en gezondheid, veiligheid, welzijn, voer en beweging moeten voldoende aandacht krijgen.
En dat kan een enorme uitdaging zijn bij groepen mensen die door een gebrekkig korte termijn geheugen niet meer weten dat de hond twee minuten geleden ook al een blokje kaas kreeg… Of misschien wordt er onbedoeld iets gegeven wat echt schadelijk is!
En de hond? Die blijft even smekend kijken….
Uitdaging, samenwerking en snuffelspelletjes
Een mooie vorm om de neus van de hond aan het werk te zetten en bewoners en hond te laten samenwerken is het inzetten van snuffelmatten, zoekspelletjes e.d. Snuffelen is ontspannend voor de hond en spreekt zijn natuurlijke gedrag aan. En het voorbereiden van snuffelspelletjes kan een leuke activiteit zijn!
In een snuffelmat kunnen voertjes worden verstopt. De hond amuseert zich een tijdje met het zoeken en de omstanders vinden het leuk om ernaar te kijken. Een wc-rol dichtvouwen met enkele snoepjes erin en deze laten verstoppen, waarna de hond mag zoeken, leidt ook tot leuke uitdagingen! Of een duizendklapper… een doos vol wc-en keukenrollen waarin lekkers is verstopt. (Zie ook Hersenwerk voor honden.)
Samengevat
Hond in de zorg? Ja, het kan een plezier zijn voor iedereen.
Maar altijd is een goede begeleiding van de hond en van de interacties noodzakelijk, naast een uitmuntende verzorging van de hond (inclusief uitdaging, beweging en een grens aan de hoeveelheid voer).
