Veel te snel na de vorige blog over Herdenken aan zee kwam er een nieuw afscheid aan….
Nog geen vijf dagen na ons bezoekje aan Texel moest Erna concluderen dat verdere behandeling tegen pijn, benauwdheid en ontstekingen zinloos was. Er volgden drie bijzondere weken, waarin veel gebeurde en ik tijdens wandelingen nadacht over de tekst die ik op Erna’s verzoek zou uitspreken bij haar uitvaart.
Afscheid nemen en regelen
Het besluit viel op maandag en vrijdag zou Erna naar het hospice gaan, om daar via palliatieve sedatie uit dit leven weg te glijden.
Erna begon met afscheid nemen van heel veel mensen om haar heen, van Borre en ook van ‘spullen’. Met dat laatste was ze al een tijdje bezig en van alles werd geschonken aan familie en vrienden, goede doelen of gewoon aan de vuilnisman. Zo werd haar wereldje steeds kleiner en leger. Maar ze bleef ook allerlei dingen regelen en voor anderen zorgen, tot in haar laatste bewuste uurtjes.
Ik mocht nog twee maal een uur bij haar zijn. Op woensdagavond een uurtje in haar eigen huis en ik reed weg met een grote tas vol hondenspullen en een bijzonder mozaïekbord. Op zaterdagmiddag hadden we een uiterst kostbaar uurtje in het hospice. We praatten, huilden, lachten, waren stil… Achteraf gezien was dit 24 uur voor ze in slaap zou worden gebracht.
Werken, waken, wachten
Nadat Erna was weggegleden in een sluimertoestand zonder pijn en benauwdheid hield ze toch de regie in handen en zij overleed in de vroege ochtend van Goede Vrijdag.
De dagen daarvoor wisselde een klein groepje elkaar af om steeds – 24 uur per dag – bij Erna te zijn. Hierdoor ontstond er een bijzondere band tussen deze personen: alweer een door Erna geïnitieerd dierbare verbinding.
Haar uiteindelijke overlijden voelde op dat moment als een opluchting: het was volbracht. Maar het was ook heel verdrietig!
In de bossen rond Zeewolde probeerde ik het verlies een plekje te geven en mij verder voor te bereiden op mijn taak tijdens de uitvaart.
Leven in een parallel universum
De dagen voorafgaande aan de uitvaart leek het wel of ik een parallel universum leefde: gewoon doorgaan en er toch niet voor 100% bij aanwezig zijn. En omdat ik zo graag wilde dat de uitvaart zo zou worden als Erna had gewild, schakelde ik bewust een emotioneel deel uit, voor zover dat kan….
Met een select gezelschap sloten we Erna’s mand: een bijzonder moment en weer een stukje afscheid nemen.
Ook bij het werk was er sprake van afscheid: vrijdag gaf ik voor de laatste keer een training bij een opdrachtgever waar ik al 18 jaar kom. Maar het pensioen nadert, dus ook hier bloemen en mooie woorden….
Uitvaart
Een mooie, zonnige, zachte lentedag! Samen met Nicoline en enkele anderen konden we Erna vanaf de auto naar haar plek in de Meerkerk brengen en de opstelling zo maken, dat iedereen met de meegebrachte bloemen afscheid kon nemen.
Een uur lang sprak ik met vele bekenden en onbekenden en steeds was de tendens hetzelfde: Erna was een verbinder, die we allemaal, op welke manier ook zullen missen. En vroeg men hoe het mij ging, dan antwoorde ik dat ik het niet wist….
Klik hier voor de foto-presentatie die bij binnenkomst in de kerkzaal werd vertoond.
Nadat we haar met zes door Erna aangewezen personen de kerkzaal hadden ingereden, volgde een mooie dienst, waarin ikzelf rustig mijn toespraak kon houden.
Maar toen bleek dat ik één van de personen was die in opdracht van Erna door Marja apart bij naam genoemd moesten worden, werd het wel een beetje teveel. Dat had ik echt niet aan zien komen.
We brachten Erna door een haag van belangstellenden en in een heerlijk zonnetje naar de auto en namen in het crematorium met een klein gezelschap definitief afscheid.
En nu…
En nu… tijd nemen om alles een plekje te geven en te wennen aan de leegte. En zoals steeds in de laatste weken reageren op talloze berichtjes via mail, Whatsapp en Facebook.
Veel wandelen om de gedachten te ordenen. Vandaag – niet in een zonnetje – langs het strand met de tas, die Erna voor me kocht met daarop het wandelspeldje, dat Erna weken geleden bij opruimen was tegengekomen en aan mij gaf.
Ook ga ik een hele lijst opstellen van lieve mensen die graag een keer met mij willen wandelen of die op en andere manier nog eens willen napraten. Want wat Erna heeft verbonden, mogen we niet zomaar ineens los laten….
En morgen, 17 april, gedenken we dat het twee jaar geleden is dat we met de as van mijn moeder de zee opgingen en Erna samen met Kaiko op het havenhoofd van IJmuiden stond. Het was fijn te weten dat Erna daar stond en later bij onze terugkomst op ons zou wachten! Dat was Erna, er zijn als iemand het nodig had!
van het vertrekkende schip.
We zullen moeten gaan beseffen dat Erna niet meer echt aanwezig is. Maar als we haar manier van ‘er zijn voor de ander’ en haar’ ‘kracht van verbinden’ kunnen blijven voelen en uitdragen, dan doen we recht aan de door haar getoonde vriendschap. Misschien wordt de wereld daardoor een heel klein beetje beter!